28 кастрычніка на YouTube-канале CTVBY было размешчана кароткае відэа з клікабейтным загалоўкам “Улады Польшчы страчваюць давер народа! #польшча #палітыка #навіны #дуда #туск #урад #shorts”. Гэта відэа сабрала за 4 тыдні больш за 620 тысяч праглядаў, у якім гаварылася наступнае:
Трывожная сітуацыя складваецца і для ўрада Польшчы. Ён страчвае падтрымку насельніцтва. Пра гэта кажуць даныя апытання, праведзенага Нацыянальным сацыялогічным інстытутам. Як высветлілася, больш за палову жыхароў перасталі давяраць прэм’еру Дональду Туску. Толькі за месяц колькасць яго праціўнікаў вырасла амаль на 6%. Такое хуткае падзенне папулярнасці кіраўніка Кабміна тлумачыцца незадаволенасцю палякаў, ростам коштаў на жыццё і мноствам іншых назапашаных праблем. Дарэчы, недалёка ад Туска адышоў і польскі прэзідэнт.
FactCheck.BY вырашыў праверыць дадзеную інфармацыю.
Вердыкт: Няправільна. Поўнасцю недакладная інфармацыя
- У Польшчы адсутнічае такая арганізацыя, як Нацыянальны сацыялогічны інстытут.
- Рэальныя даныя кастрычніцкага апытання CBOS: Больш за трэць апытаных заяўляюць аб задаволенасці тым, што Дональд Туск з’яўляецца кіраўніком урада (36%, зніжэнне на 2 пункты). Як і ў мінулым месяцы (верасень 2024), палова дарослых палякаў не задаволена тым, што Дональд Туск з’яўляецца прэм’ер-міністрам (50%, без змен). Павялічыўся працэнт людзей, якія не маюць дакладнага меркавання па гэтым пытанні (на 2 працэнтныя пункты, да 14%).
Падрабязная артыкул пра кастрычніцкае апытанне, праведзенае Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej (CBOS), была апублікавана 25 кастрычніка 2024 найбуйнейшым польскім інфармацыйным агенцтвам Polska Agencja Prasowa (PAP). Графік з афіцыйнага прэс-рэлізу CBOS: Ці задаволены вы тым, што Дональд Туск з’яўляецца кіраўніком урада? 
У артыкуле на сайце PAP таксама гаворыцца, што 34% апытаных заяўляюць аб падтрымцы ўрада (зніжэнне на 1 працэнтны пункт у параўнанні з папярэднім апытаннем), 39% назвалі сябе праціўнікамі (павелічэнне на 1 працэнтны пункт); 24% заяўляюць аб абыякавасці (павелічэнне на 1 працэнтны пункт), 3% не маюць меркавання (зніжэнне на 1 працэнтны пункт). Наш каментарый, што амаль кожнаму чацвёртаму (24%) абыякавая дадзеная сітуацыя.
Жанчыны крыху лепш ацэньваюць дасягненні ўрада (39% станоўчых меркаванняў), чым мужчыны (35%), што асабліва заўважна па ўзроўні крытыкі (50% адмоўных меркаванняў сярод мужчын і 45% сярод жанчын).
Па дадзеных CBOS, сярод прыхільнікаў асобных палітычных груп найбольш спрыяльна ўспрымаюць цяперашнія вынікі дзейнасці цяперашняга ўрада выбаршчыкі Грамадзянскай кааліцыі (91%). Прыхільнікі іншых партый, якія ўваходзяць у ўрадавую кааліцыю, таксама ацэньваюць іх станоўча — выбаршчыкі «Трэцяга шляху» (61%) маюць значна лепшае меркаванне, чым выбаршчыкі левых (48%). У апошнія месяцы сярод левага электарату значна вырас працэнт крытычных галасоў у адрас дасягненняў урада Дональда Туска (23% у жніўні, 32% у верасні і 43% у кастрычніку).
Даследаванне праводзілася ў рамках змешанай працэдуры на рэпрэзентатыўнай выбарцы дарослых жыхароў Польшчы, узятай з рэгістра PESEL. Даследаванне праведзена 3-13 кастрычніка на выбарцы 1025 чалавек (з іх: 59,9% метадам CAPI, 24,7% – CATI і 15,4% – CAWI). (ПАП)
Таксама тэкст гэтага відэа YouTube-канала CTVBY быў прааналізаваны на патэнцыйныя дэзынфармацыйныя наратывы:
- Агульнасць і адсутнасць кантэксту: Уцвярджэнне пра тое, што “больш за палову жыхароў перасталі давяраць прэм’еру Дональду Туску”, можа ўводзіць у зман, калі не пададзены канкрэтныя лічбы або кантэкст апытання. Без указання на тое, колькі менавіта людзей удзельнічала ў апытанні і якія былі папярэднія ўзроўні даверу, гэта сцвярджэнне можа ствараць скажоную карціну сітуацыі.
- Прычынна-выніковыя сувязі: Фраза “Такое хуткае падзенне папулярнасці кіраўніка Кабміна тлумачыцца незадаволенасцю палякаў, ростам коштаў на жыццё і мноствам іншых назапашаных праблем” мяркуе, што падзенне папулярнасці непасрэдна звязана з названымі прычынамі. Аднак гэта можа быць спрашчэннем складанай палітычнай сітуацыі, дзе на ўзровень даверу могуць уплываць шматлікія фактары, уключаючы медыя-асвятленне, палітычныя падзеі і знешнія абставіны.
- Эмацыйная афарбоўка: Выкарыстанне выразаў, такіх як “трывожная сітуацыя” і “хуткае падзенне папулярнасці”, стварае эмацыйную нагрузку, якая можа ўплываць на ўспрыманне чытача. Гэта можа прывесці да ўзмацнення негатыўнага ўспрымання ўрада, нават калі фактычныя дадзеныя не такія адназначныя.
- Нявызначанасць тэрмінаў: Тэрмін “мноства іншых назапашаных праблем” з’яўляецца няясным і не дае канкрэтнай інфармацыі пра тое, якія менавіта праблемы маюцца на ўвазе. Гэта можа прывесці да розных інтэрпрэтацый і ўзмацнення дэзынфармацыі, паколькі чытач можа запоўніць прабелы сваімі здагадкамі.
- Параўнанне з прэзідэнтам: Сцвярджэнне “недалёка ад Туска адышоў і польскі прэзідэнт” можа быць інтэрпрэтавана як спроба стварыць асацыяцыю паміж падзеннем папулярнасці прэм’ер-міністра і прэзідэнта, што можа ўводзіць у зман, калі не пададзены канкрэтныя даныя пра папулярнасць прэзідэнта і яго палітычныя дзеянні.
Увогуле, тэкст відэа змяшчае элементы, якія могуць быць інтэрпрэтаваны як дэзынфармацыйныя з-за іх агульнасці, эмацыйнай афарбоўкі і адсутнасці канкрэтнага кантэксту.
