У перыяд з 12 па 20 мая 2025 года было прааналізавана 30 відэаматэрыялаў з пяці беларускіх дзяржаўных YouTube-каналаў, прысвечаных першаму туру прэзідэнцкіх выбараў у Польшчы. Даследаванне выявіла сістэматычнае выкарыстанне маніпулятыўных тэхнік і дэзінфармацыйных наратываў з мэтай стварэння негатыўнага вобразу польскага выбарчага працэсу.
Метадалогія
Крыніцы дадзеных
Каналы: CTVBY, ONT TV Channel, NEWS.BY, СБТВ, БелТА
Перыяд: 12–20 мая 2025 года
Колькасць матэрыялаў: 30 відэа
Метад аналізу: FIMI/DIMI framework, фактчэкінг, кантэнт-аналіз
Крытэрыі ацэнкі:
- Маніпулятыўныя тэхнікі
- Канспіралагічныя наратывы
- Палярызацыя грамадства
- Дыскрэдытацыя дэмакратычных інстытутаў
- Фактычныя скажэнні
Выяўлена 76 дэзінфармацыйных элементаў.
Узровень рызыкі: Высокі
Сістэматычная дэзінфармацыя.
1. Маніпуляцыя (37% усіх наратываў)
Характарыстыка: Выкарыстанне эмацыйна афарбаванай мовы, выбарачнае цытаванне, скажэнне кантэксту з мэтай стварэння негатыўнага ўражання пра выбары ў Польшчы.
Эмацыйная эксплуатацыя
Падмена паняццяў
Скажэнне кантэксту
Прыклад фактчэкінгу
Уцверджанне: “Польскія палітыкі — марыянеткі Бруселя і Вашынгтона”
Факт: Польшча — суверэнная дзяржава з дэмакратычна абранымі органамі ўлады. Членства ў ЕС і НАТА заснавана на добраахвотных міжнародных дамоўленасцях.
2. Канспіралогія (28% усіх наратываў)
Характарыстыка: Прасоўванне неабгрунтаваных тэорый пра знешні кантроль, маніпуляцыі і схаваныя сілы, якія кіруюць польскай палітыкай.
Адсутнасць доказаў
Памылковая атрыбуцыя
3. Палярызацыя (23% усіх наратываў)
Характарыстыка: Штучнае падзел польскага грамадства, стварэнне фальшывых дыкатамій паміж “праамерыканскімі” і “праеўрапейскімі” сіламі.
4. Дыскрэдытацыя (12% усіх наратываў)
Характарыстыка: Персанальныя атакі на кандыдатаў, неабгрунтаваныя абвінавачанні ў карупцыі і махлярстве.
Запуск наратыву пра “палітычны хаос” і “цырк з выбарамі” ў Польшчы. Акцэнт на знешнім кіраванні.
Узмацненне антыўкраінскай рыторыкі, абвінавачанні ў міграцыйным крызісе, дыскрэдытацыя кандыдатаў.
Масавыя сцверджанні пра парушэнні, “умяшанне ЗША”, падкуп выбаршчыкаў, маніпуляцыі з бюлетэнямі.
Інтэрпрэтацыя вынікаў як “сістэмнага крызісу”, прагнозы “радыкалізацыі” польскага грамадства.
Уцверджанне ў відэа: “Зарэгістравана больш за 120 парушэнняў”
Кантэкст: Пры агульнай колькасці больш за 31 000 выбарчых участкаў, 120 інцыдэнтаў складаюць менш за 0,4%. Большасць — нязначныя працэдуральныя парушэнні.
Уцверджанне ў відэа: “Дэмакратычная партыя ЗША фінансуе выбары ў Польшчы”
Факт: Няма прамых доказаў незаконнага фінансавання. Міжнароднае супрацоўніцтва паміж НДА — легальная практыка.
Уцверджанне ў відэа: “Польшча — марыянетка Бруселя і Вашынгтона”
Факт: Польшча праводзіць незалежную ўнутраную і знешнюю палітыку ў межах сваіх міжнародных абавязкаў.
Аналіз паказаў на каардынаваную кампанію па дыскрэдытацыі польскага выбарчага працэсу з выкарыстаннем тэхнік FIMI (Foreign Information Manipulation and Interference).
- Падрыў даверу да дэмакратычных інстытутаў Польшчы
- Узмацненне палітычнай палярызацыі
- Прасоўванне наратыву пра знешняе кіраванне
- Дыскрэдытацыя еўрапейскай інтэграцыі
- Медыяграмацкасць: Навучанне аўдыторыі распазнаваць маніпулятыўныя тэхнікі
- Фактчэкінг: Аператыўная праверка і абвергванне фэйкавых сцверджанняў
- Празрыстасць: Тлумачэнне рэальных механізмаў польскай дэмакратыі
- Маніторынг: Пастаяннае адсочванне дэзінфармацыйных кампаній
Выяўленыя прыкметы адпавядаюць крытэрам Foreign Information Manipulation and Interference:
- Каардынаванае распаўсюджанне праз дзяржаўныя СМІ
- Выкарыстанне маніпулятыўных тэхнік
- Мэтавая дыскрэдытацыя дэмакратычных працэсаў
- Прасоўванне палярызуючых наратываў
