# Пераклад даследавання пра сеткі ботаў на беларускіх дэмакратычных YouTube-каналах
Даследаванне каментарыяў да відэаматэрыялаў, размешчаных у лютым 2025 года на беларускіх дэмакратычных YouTube-каналах выявіла маштабную каардынаваную сетку ботаў, якая сістэматычна ўплывае на грамадскую думку.
Аналіз апрацаваў 85 736 каментарыяў да 1 132 відэа, пакінутых 32 326 унікальнымі аўтарамі. Сярод іх было выяўлена 2 845 акаўнтаў, якія пакінулі 5 і больш каментарыяў, з якіх 201 акаўнт быў ідэнтыфікаваны як патэнцыйны бот на падставе паводзінскіх індыкатараў.
Структура сеткі
Аналіз сувязяў паміж ботамі выявіў выразную кластарную структуру з некалькімі адасобленымі супольнасцямі.
Візуалізацыя сеткі дэманструе як мінімум чатыры добра выяўленыя кластары (сіні, зялёны, жоўты і фіялетавы), якія функцыянуюць як каардынаваныя групы, каментуючыя адны і тыя ж відэа. Ключавыя акаўнты, якія займаюць цэнтральнае становішча ў сетцы, размеркаваны паміж кластарамі. У сінім кластары вылучаюцца такія акаўнты, як @NataliaPetrovaa-sr4ll, @user-xt5zt9whLj і @Leto2jmoy. У зялёным кластары цэнтральную ролю адыгрываюць @Святослав-n4c6x, @СвмсонКарпович, @Вадим-yb34lj, @PiterFan117j94 і @Александр-j47t1c.
Больш дэталёвы аналіз выявіў 5 функцыянальных кластараў ботаў з рознымі ролямі.
Кластар 0, які налічвае 4 удзельнікаў, уяўляе сабой “ботаў шырокага ахопу” з высокімі паказнікамі колькасці каментарыяў і ліку пракаментаваных відэа.
Кластар 1 уключае 2 удзельнікаў і функцыянуе як група “разведчыкаў”, сканцэнтраваных на максімальным ахопе розных відэа з меншай колькасцю каментарыяў на кожнае.
Самым шматлікім з’яўляецца Кластар 2, які аб’ядноўвае 182 удзельнікаў.
Гэтыя боты выступаюць як “генератары кантэнту” з вельмі высокімі паказнікамі сярэдняй даўжыні каментарыя і частаты каментавання.
Кластар 3, у які ўваходзяць 2 удзельнікі, спецыялізуецца на ролі “аналітыкаў”, якія ствараюць вельмі доўгія, падрабязныя каментарыі.
Кластар 4, які таксама складаецца з 2 удзельнікаў, дзейнічае як група “спамераў” з найбольш відавочнымі прыкметамі аўтаматызацыі, высокай частатой каментавання і значным ахопам відэа.
Часавыя патэрны актыўнасці
Аналіз часавай актыўнасці ботаў выявіў выразныя патэрны, якія сведчаць пра каардынаваны характар аперацыі.
У лютым 2025 года былі зафіксаваны чатыры асноўныя піка актыўнасці: 17 лютага (226 каментарыяў), 18 лютага (243 каментарыі), 19 лютага (300 каментарыяў, найвышэйшы пік) і 25 лютага (296 каментарыяў). Дадатковы пік адзначаны 1 сакавіка (244 каментарыі). Пасля гэтага назіралася рэзкае падзенне актыўнасці ў пачатку сакавіка, што можа ўказваць на заканчэнне інфармацыйнай кампаніі або змену тактыкі.
Размеркаванне актыўнасці па днях тыдня і гадзінах паказвае, што найбольшая інтэнсіўнасць прыпадае на аўторак і сераду, а таксама на ранішнія гадзіны (4-7 гадзін UTC, што адпавядае 7-10 гадзінам па беларускім часе). Такая часавая структура ўказвае на прафесійны, арганізаваны характар дзейнасці, верагодна, у рамках стандартнага працоўнага графіка.
Лексічны аналіз
Аналіз лексікі, якую выкарыстоўваюць боты, паказаў выразныя тэматычныя накірункі і наратывы.
Сярод найбольш частых слоў дамінуюць геаграфічныя і палітычныя маркеры, такія як “беларусі”, “беларусь”, “лукашэнка”, “зша”, “украіна”, “рф”, што ўказвае на геапалітычную накіраванасць каментарыяў.
Асабліва паказальным аказаўся аналіз трыграм (паслядоўнасцяў з трох слоў), якія дэманструюць выкарыстанне шаблонных канструкцый для масавага каментавання.
Вылучаюцца пра-ўрадавыя трыграмы (“дзякуй прэзідэнту рб”, “прэзідэнту рб нашаму”, “рб нашаму бацьку”), канструкцыі падтрымкі сілавых структур (“гонар сілавым структурам”, “структурам абаранілі беларускі”), антыапазіцыйныя фразы (“беларускі народ празі”, “народ празі латушка”) і патрыятычныя выказванні (“беларусь жыла жыве”, “жыве жыць вечна”).
Характар трыграм указвае на выкарыстанне гатовых шаблонаў і фраз, што ўзгадняецца з выяўленай структурай ботнэта, асабліва з дамінуючым кластарам 2 (“генератары кантэнту”).
Мэтавыя відэаматэрыялы і аналіз уцягнутасці
Аналіз мэтавых відэаматэрыялаў паказаў, што боты пераважна атакуюць відэа пра грамадзянскую актыўнасць. Абсалютным лідарам па колькасці каментарыяў ботаў стала відэа “Беларуска паказала прыклад мужнасці” (каля 400 каментарыяў).
Значная ўвага таксама надаецца матэрыялам пра міжнародныя адносіны, такія як “АРМЯНКА Ў ЗАКЛАДНІКАХ! Лукашэнка таргуецца з Ераван…” і “Расія і ЗША прагаласавалі разам у ААН упершыню ў…”.
Каналы, відэа якіх больш за ўсё падвергліся атацы ў лютым 2025:
- Рэальная Беларусь
- Беларусь за МКАДам
- Маланка Медыя
- BalaganOFF
- жыццё-маліна
- Pavel Latushka
Актыўна каментуюцца відэа пра ўнутрыпалітычную сітуацыю: “Лукашэнку далі тэрмін!”, “ДРОНЫ ПАДАЮЦЬ У БЕЛАРУСІ! ЛУКАШЭНКА Ў ШОКУ!”.
Паглыблены аналіз узаемасувязі паміж паказнікамі ўцягнутасці (лайкі, прагляды, каментарыі) і актыўнасцю ботаў выявіў стратэгічны характар іх дзеянняў.
Найбольш атакуемае ботамі відэа “Беларуска паказала прыклад мужнасці” адначасова дэманструе выключна высокія паказнікі арганічнай уцягнутасці: 27 921 лайк, 3 591 каментарый і 547 642 прагляды пры адносна кароткай працягласці (менш за 500 секунд). Варта адзначыць, што каментарыі ботаў складаюць каля 11% ад агульнай колькасці каментарыяў да гэтага відэа.
Аналіз графіка ўцягнутасці, дзе адлюстраваны працягласць відэа, колькасць лайкаў, праглядаў і каментарыяў, паказвае, што асноўная маса кантэнту мае працягласць да 2000 секунд і адносна невысокія паказнікі ўцягнутасці. Заўважна таксама кластарызацыя відэа працягласцю ад 500 да 1500 секунд з павышанай каментатарскай актыўнасцю, што можа ўказваць на аптымальную працягласць для стымулявання дыскусіі.
Такі таргетаваны падыход дэманструе, што сетка ботаў нацэлена ў першую чаргу на відэа з высокім патэнцыялам арганічнага распаўсюджвання, асабліва на кантэнт, які дэманструе прыклады грамадзянскай актыўнасці і супраціву. Стратэгія прадугледжвае не проста выпадковае каментаванне, а кропкавыя інтэрвенцыі ў тыя дыскусіі, якія ўжо набіраюць папулярнасць і могуць фармаваць грамадскую думку. Перавага эмацыйна афарбаваных загалоўкаў і фокус на канфрантацыйным кантэнце дадаткова сведчаць аб мэтанакіраванай стратэгіі інфармацыйнага ўздзеяння.
Ключавыя высновы
Прафесійны характар аперацыі праяўляецца праз выяўленую структуру і часавыя патэрны актыўнасці, якія ўказваюць на добра арганізаваную, прафесійную аперацыю інфармацыйнага ўплыву.
Падзел роляў паміж рознымі кластарамі ботаў, якія выконваюць розныя функцыі ў агульнай інфармацыйнай кампаніі, істотна павышае яе эфектыўнасць.
Дзейнасць ботаў сканцэнтравана на падтрымцы існуючага рэжыму, дэлегітымізацыі апазіцыі, антызаходняй рыторыцы і патрыятычных наратывах.
Наяўнасць выяўленых пікаў актыўнасці і наступнае зніжэнне актыўнасці ўказваюць на гнуткасць і рэактыўнасць у рэагаванні на інфармацыйныя нагоды.
Перавага ботаў з кластара 2 (“генератары кантэнту”) — 182 з 201 ідэнтыфікаванага бота — сведчыць аб стратэгіі масавай вытворчасці кантэнту для стварэння ілюзіі шырокай падтрымкі.
Дадзенае даследаванне дэманструе, як скаардынаваныя сеткі ботаў могуць сістэматычна маніпуляваць грамадскай думкай у сацыяльных медыя, выкарыстоўваючы разнастайныя стратэгіі і тактыкі. Выяўленыя патэрны могуць быць выкарыстаны для распрацоўкі больш эфектыўных метадаў выяўлення і супрацьдзеяння падобным інфармацыйным аперацыям у будучыні.
