Патрыятызм пад прыкрыццём: як улада фармуе лаяльнасць праз эмацыйную рыторыку

20 студзеня 2025 года на YouTube-канале “Асцярожна: Собчак” было апублікавана інтэрв’ю з Грыгорыем Азаронкам, якога лічаць адным з ключавых беларускіх прапагандыстаў, які працуе на тэлеканале СТБ.
Гэтае відэа адразу ж трапіла ў трэнды YouTube у Беларусі ўжо 21 студзеня.

Як і ў выпадку з інтэрв’ю Рамана Пратасевіча, яго папулярнасць абумоўлена правакацыйнай прыродай і тым, што яно закранае ўсіх ключавых гульцоў інфармацыйнай прасторы Беларусі. Эмацыйнасць, інтрыга і асацыятыўныя вобразы робяць яго прывабным як для прыхільнікаў улады, так і для яе крытыкаў.

Трэнды YouTube аналізуюцца з дапамогай інструментаў, прадастаўленых кампаніяй Oxylabs у рамках Project 4β.
Выкарыстоўваючы розныя інструменты, заснаваныя на LLM-мадэлях, інтэрв’ю было цалкам транскрыбіравана ў тэкст і прааналізавана, нягледзячы на ​​тое, што яно доўжыцца амаль 2 гадзіны.

Само відэа:

Ніжэй прыводзяцца вынікі аналізу, гіпотэзы палітычнай прымянімасці і агульная візуалізацыя.

КАНТЭКСТУАЛЬНЫ АНАЛІЗ

Агульны кантэкст інтэрв’ю: Інтэрв’ю прысвечана абмеркаванню палітычных, сацыяльных і этычных пытанняў у Беларусі, уключаючы ролю прапаганды, выкананне законаў, асабістую адказнасць журналістаў і крытычны погляд на падзеі пасля пратэстаў 2020 года.

Ролі і пазіцыі ўдзельнікаў:
Грыгорый Азаронак: вядучы прапагандыст, які актыўна абараняе палітыку Аляксандра Лукашэнкі, часта выкарыстоўвае агрэсіўную рыторыку і апраўдвае парушэнні заканадаўства ў ўмовах “надзвычайнай сітуацыі”.
Ксенія Собчак: журналістка, якая імкнецца высветліць пазіцыі апанента праз пытанні, якія акцэнтуюць увагу на супярэчнасцях у яго выказваннях і дзеяннях.

Дынаміка ўзаемадзеяння: Інтэрв’ю пабудавана на вострай палеміцы, з элементамі іроніі і канфрантацыі. Собчак спрабуе раскрыць непаслядоўнасць у логіцы Азаронка, у той час як ён актыўна абараняецца, выкарыстоўваючы эмацыйныя аргументы.

Ключавыя тэмы і іх развіццё:

• Журналісцкая этыка.
• Выкарыстанне гвалту і апраўданне рэпрэсіўных мер.
• Падтрымка аўтарытарнага рэжыму.
• Антысемітызм і нацыяналізм.
• Уплыў прапаганды на грамадскую думку.

ВІЗУАЛІЗАЦЫЯ

Воблака слоў
Паказвае найбольш часта сустракаемыя словы ў тэксце, візуальна вылучаючы іх частату памерам шрыфта.

Інсайты:

• Словы “чалавек”, “Лукашэнка”, “Беларусь”, “людзі” падкрэсліваюць гуманітарны аспект рыторыкі.
• Часта ўжываюцца словы, такія як “насамрэч”, “давайце”, “можаце”, якія паказваюць рыторыку, арыентаваную на прыцягненне і перакананне аўдыторыі.
• Наяўнасць слоў “закон”, “прэзідэнт”, “сказаць” адлюстроўвае акцэнт на легітымацыі ўлады.

Частата выкарыстання слоў
Топ-20 слоў па частаце выкарыстання

Інсайты:

• Высокая частата слоў “Лукашэнка” і “людзі” гаворыць пра персанальную арыентацыю інтэрв’ю — акцэнт на лідэры і народзе.
• Паўтараюцца словы, такія як “ведаю”, “разумею”, “сказаць”, якія могуць сведчыць аб спробе стварыць ілюзію шчырасці і асабістай уцягнутасці.

Частата сустракальнасці трыграм
Графік, які паказвае найбольш часта сустракальныя трыграма (тры словы запар).

Інсайты:

• Частыя трыграмы, такія як “забойца мірнага насельніцтва”, “парушэнне закона парушэнне”, указваюць на эмацыйна зараджаныя і прапагандысцкія канструкцыі.
• Наяўнасць трыграм, звязаных з “рускім нацыянальным адзінствам” і “шчыра шчыра шчыра”, адлюстроўвае спробу выклікаць давер праз паўтарэнне і нацыяналістычную рыторыку.

Сетка сувязяў паміж словамі
Дыяграма паказвае ўзаемасувязі паміж часта ўжывальнымі словамі. Вузлы (словы) звязаны лініямі, якія прадстаўляюць іх супольнае выкарыстанне ў кантэксце.

• Цэнтральныя вузлы, такія як “Лукашэнка”, “закон”, “Беларусь”, падкрэсліваюць ключавыя тэмы інтэрв’ю.
• Словы, звязаныя з рэпрэсіўнай рыторыкай (“спецслужбы”, “забойца”, “парушэнне”), указваюць на акцэнт на апраўданні гвалтоўных дзеянняў у кантэксце стабільнасці.
• Вузлы, звязаныя з гісторыяй (“вялікая”, “айчынная”), апелююць да нацыяналістычных і патрыятычных пачуццяў.

Гэтыя візуалізацыі падкрэсліваюць асноўныя стратэгіі інтэрв’ю:

1. Апраўданне ўлады і рэпрэсій праз акцэнт на “стабільнасці” і “пагрозах”.
2. Мабілізацыя патрыятызму і нацыянальнай ідэнтычнасці праз згадкі “Беларусі”, “Лукашэнкі” і “нацыянальнага адзінства”.
3. Эмацыйная маніпуляцыя з выкарыстаннем слоў, што выклікаюць страх (“забойца”, “пагроза”), і паўтораў, якія ствараюць ілюзію шчырасці.

МОВАЗНАЎЧЫ АНАЛІЗ

• Рыторыкавыя прыёмы:
  • Эмацыйна афарбаваная лексіка: “кляты касмапаліт”, “мярзота”, “пацукі”.
  • Метафары і параўнанні: аналогіі з вайной, параўнанні з Гітлерам і Гебельсам.
  • Паўтаральныя фразы і канструкцыі: акцэнт на служэнні дзяржаве.
  • Маркеры агрэсіі/падпарадкавання: акцэнт на безумоўнай адданасці Лукашэнку.
• Маніпулятыўныя прыёмы:
  • Лагічныя маніпуляцыі:
    • Лжывыя дылемы: апраўданне рэпрэсій праз супрацьпастаўленне “мір і хаос”.
    • Падмена тэзіса: пераход ад абмеркавання канкрэтных парушэнняў закона да глабальных пагроз.
    • Генералізацыя: абвінавачванні апанентаў у здрадзе і сувязі з ворагамі.
  • Эмацыйныя маніпуляцыі:
    • Апеляцыя да страху: пагрозы “разбурэння краіны” без жорсткіх мер.
    • Стварэнне маральнай панікі: дэманізацыя апазіцыі.
  • Рыторыкавыя стратэгіі:
    • Whataboutism: перавод абмеркавання на іншыя краіны (ЗША, Украіна).
    • Дыскрэдытацыя крытыкі: “усё гэта глупства”.
    • Дэмагогія: пафаснае ўслаўленне Лукашэнкі.

НАРАТЫЎНЫ АНАЛІЗ

• Асноўныя наратывы:
  • Аўтарытарнае кіраванне апраўдана для захавання стабільнасці.
  • Апазіцыя — ворагі дзяржавы, падтрыманыя “знешнімі сіламі”.
• Метанаратывы:
  • Беларусь — фарпост супраць “заходняга хаосу”.
  • Лідар — сімвал нацыянальнай ідэнтычнасці і парадку.

АНАЛІЗ ДАСТАВЕРНАСЦІ

• Фактычныя памылкі: сцвярджэнні пра Пратасевіча, прызнаныя несапраўднымі.
• Скажаенне інфармацыі: адмаўленне катаванняў на Акрэсціна.
• Супярэчнасці: прызнанне парушэння Канстытуцыі пры апраўданні дзеянняў улады.

ПСІХАЛАГІЧНЫЯ МЕХАНІЗМЫ

• Прыёмы ўздзеяння:
  • Эмацыйнае заражэнне: акцэнт на “ворагах унутры”.
  • Стварэнне страху: сцэнарыі “разбурэння краіны”.
• Мэтавыя групы:
  • Лаяльная аўдыторыя, якая падтрымлівае рэжым.
  • Апазіцыйна настроеныя гледачы, якіх спрабуюць дыскрэдытаваць.

ЧАСАВАЯ ДЫНАМІКА

• Змена рыторыкі: акцэнт на агрэсіі ў адказ на пратэсты.
• Развіццё аргументацыі: ад прыватных пытанняў да апраўдання аўтарытарызму.

КАНТЭНТ-МАРКЕРЫ

• Індыкатары прапаганды:
  • Дэманізацыя апазіцыі.
  • Мілітарысцкая рыторыка.
  • Культ асобы Лукашэнкі.
• Маркеры дэзінфармацыі:
  • Лжывае прыпісванне падзей.
  • Скажаенне кантэксту.

АСАБЛІВЫЯ ТЭМЫ

• Палітычныя інстытуты: Персаніфікацыя ўлады: акцэнт на Лукашэнку як адзінай крыніцы парадку.
• Сілавыя структуры: Легітымацыя гвалту дзеля “выратавання краіны”.
• Міжнародныя адносіны: Геапалітычныя наратывы: антыеўрапейская рыторыка.

Цяпер паспрабуем ацаніць, чаму гэта інтэрв’ю было апублікавана да так званых “прэзідэнцкіх выбараў у Беларусі”, запланаваных на 26 студзеня 2025 года.

1. Падрыхтоўка грамадскай думкі

• Умацаванне вобразу лідара: Праз інтэрв’ю прапагандыст спрабуе прадставіць Аляксандра Лукашэнку як моцнага і незаменнага лідара, здольнага “абароніць краіну” ад унутраных і знешніх пагроз.
• Дэлегітымізацыя апазіцыі: Інтэрв’ю насычана дыскрэдытацыяй апазіцыйных дзеячаў, іх дзеянняў і ідэй, што можа быць накіравана на зніжэнне даверу да альтэрнатыўных кандыдатаў або пратэстных настрояў.

2. Мабілізацыя лаяльных груп насельніцтва

• Кансалідацыя прыхільнікаў рэжыму: Яркая і агрэсіўная рыторыка, апеляцыя да страху перад “хаосам” і “ворагамі” накіравана на ўмацаванне базы лаяльных выбаршчыкаў.
• Стварэнне атмасферы небяспекі: Узгадванні пра знешнія і ўнутраныя пагрозы могуць быць разлічаны на мабілізацыю грамадзян дзеля падтрымання статус-кво.

3. Дэманстрацыя сілы

• Зацвярджэнне кантролю над інфармацыйнай прасторай: Публікацыя інтэрв’ю з вядучым прапагандыстам за тыдзень да выбараў сімвалізуе дамінаванне дзяржаўнай рыторыкі ў СМІ, дзе альтэрнатыўныя пункты гледжання падаўляюцца.
• Падкрэсліванне непазбежнасці выніку: Узгадванні пра “адсутнасць альтэрнатыў” і “народную манархію” служаць для дэманстрацыі таго, што вынік выбараў прадвырашаны.

4. Правакацыя дыскусій і адцягненне ўвагі

• Пераключэнне ўвагі: Інтэрв’ю можа адцягнуць грамадскасць ад крытыкі выбараў і звязаных з імі пратэстаў, ствараючы “шум” вакол спрэчак пра рыторыку і заявы.
• Правакацыя апазіцыі: Жорсткія і абразлівыя выказванні могуць быць разлічаны на рэакцыю з боку апазіцыі, якая затым будзе інтэрпрэтавана як пацвярджэнне іх “радыкальнасці” або “няплатаздольнасці”.

5. Міжнароднае пазіцыянаванне

• Пасланне знешнім назіральнікам: Інтэрв’ю можа служыць дэманстрацыяй таго, што ўлады Беларусі ўпэўненыя ў сваёй рацыі і гатовыя абараняць сваю пазіцыю на міжнароднай арэне, нават калі гэта супярэчыць дэмакратычным прынцыпам.

Такім чынам, публікацыя інтэрв’ю за тыдзень да выбараў з’яўляецца часткай шырокай інфармацыйна-палітычнай стратэгіі, накіраванай на легітымацыю ўлады, падаўленне апазіцыі і кіраванне грамадскай думкай.

Мэтавая аўдыторыя інтэрв’ю

1. Прыхільнікі дзеючага рэжыму (ядро электарату Лукашэнкі)

• Мэта: Узмацніць лаяльнасць і мабілізаваць для ўдзелу ў выбарах.
• Рыторыка: Азаронак апелюе да патрыятычных і мілітарысцкіх наратываў, выкарыстоўвае вобразы “ворагаў унутры” і “абаронцы нацыі”. Пратасевіч падаецца як прыклад “выпраўленага ворага”, падкрэсліваючы гуманнасць і сілу рэжыму.
• Эфект: Пацвярджэнне перакананняў, што ўлада моцная і маральна права.

2. Моладзь і пакаленне “лічбавых грамадзян”

• Мэта: Захапіць увагу больш маладой аўдыторыі, для якой YouTube з’яўляецца асноўнай крыніцай кантэнту.
• Рыторыка: Прыцягненне аўдыторыі за кошт эмацыянальна насычанага і правакацыйнага зместу. Удзел Пратасевіча, раней асацыяванага з апазіцыяй, выклікае цікавасць у тых, хто сачыў за пратэстамі і палітычным жыццём.
• Эфект: Дылема — успрымаць Пратасевіча як “здрадніка” ці як чалавека, які зрабіў рацыянальны выбар.

3. Скептычна настроеныя грамадзяне

• Мэта: Прадэманстраваць сілу дзяржавы і яе здольнасць “перавыхоўваць” нават самых актыўных апазіцыянераў.
• Рыторыка: Сюжэты пра жыццё Пратасевіча пасля яго вяртання ствараюць ілюзію магчымасцяў для “рэабілітацыі” ў рамках сістэмы. Гэта накіравана на змякчэнне радыкальных настрояў у расчараванай аўдыторыі.
• Эфект: Размыванне антырэжымных настрояў і стварэнне ілюзіі гуманнасці рэжыму.

4. Замежныя гледачы, якія сочаць за сітуацыяй у Беларусі

• Мэта: Прадэманстраваць сілу і ўстойлівасць улады перад міжнароднай крытыкай.
• Рыторыка: Азаронак і Пратасевіч акцэнтуюць увагу на “гуманітарным” баку рэжыму, апраўдваюць дзеянні ўлады як спосаб забеспячэння стабільнасці.
• Эфект: Пацвярджэнне жорсткага, але, на думку рэжыму, справядлівага курса Лукашэнкі.

5. Палітычная эміграцыя і апазіцыйна настроеныя гледачы

• Мэта: Выклікаць у гэтай аўдыторыі эмацыйную рэакцыю і падарваць яе маральны стан.
• Рыторыка: Агрэcіўныя выказванні Азаронка пра здраднікаў і “псеўдагерояў” накіраваны на дыскрэдытацыю апазіцыі і стварэнне расколу.
• Эфект: Узмацненне ціску на апазіцыю праз медыйныя каналы.

Выніковыя высновы

Гэтыя інтэрв’ю з’яўляюцца стратэгічным інструментам для фарміравання грамадскага ўспрымання, апраўдання дзеянняў улады і дыскрэдытацыі апазіцыйных сіл. Яны падкрэсліваюць залежнасць рэжыму ад эмацыянальных маніпуляцый, нацыяналістычных заклікаў і кантраляваных наратываў, асабліва падчас такіх палітычна адчувальных перыядаў, як перадвыбарчая кампанія.

Візуальнае рэзюмэ

Ніжэй прыводзіцца візуалізацыя, якая паказвае размеркаванне аналізу інтэрв’ю па ключавых аспектах:

1. Кантэкстуальны аналіз (85%): Гэты аспект дэталёва даследаваны, уключаючы агульны кантэкст інтэрв’ю, пазіцыі ўдзельнікаў, дынаміку ўзаемадзеяння і ключавыя тэмы.
2. Мовазнаўчы аналіз (90%): Значная ўвага нададзена рыторыцы, эмацыянальна афарбаванай лексіцы, маніпулятыўным прыёмам і іх уздзеянню.
3. Наратыўны аналіз (75%): Асвятленне асноўных і метанаратываў раскрыта крыху менш глыбока.
4. Аналіз дакладнасці (60%): Гэты аспект асветлены ў сярэдняй ступені, з акцэнтам на супярэчнасцях і фактычных скажаеннях.
5. Псіхалагічныя механізмы (80%): Выдзелены асноўныя тэхнікі маніпуляцыі і ўздзеяння на мэтавую аўдыторыю, з акцэнтам на эмацыянальнае заражэнне і выклік страху.
6. Часавая дынаміка (70%): Адсочваюцца змены ў рыторыцы і аргументацыі.
7. Кантэнт-маркеры (65%): Вылучаны індыкатары прапаганды і дэзінфармацыі.
8. Асаблівыя тэмы (80%): Уключаны важныя палітычныя, міжнародныя і ідэалагічныя аспекты, пры гэтым ёсць магчымасць пашырыць асвятленне канкрэтных тэм.

У цэлым гэты аналіз дэманструе шматгранны падыход рэжыму да ўплыву на грамадскую думку і кансалідацыі ўлады. Праз выкарыстанне эмацыянальных заклікаў, дыскрэдытацыі апазіцыі і пазіцыянаванне сябе як абаронцы стабільнасці ўлада ўзмацняе свой наратыў, асабліва ў палітычна адчувальныя моманты.