У гэтым матэрыяле прааналізаваны дзве крыніцы: публікацыя БЕЛТА пра Славаміра Ментцэна і фрагменты інтэрв’ю польскага палітыка Кшыштафа Талвінскага, транскрыбаваныя з YouTube. Абедзве крыніцы змяшчаюць прыкметы каардынаваных дэзінфармацыйных наратываў, накіраваных на дыскрэдытацыю польскіх дэмакратычных інстытутаў, падрыў даверу да заходніх партнёраў і легітымацыю ультраправай і антыліберальнай альтэрнатывы.
Наш вердыкт на падставе праведзеных аналізаў:
Вердыкт: Няправільны
Прычыны:
- Тэзіс або сцвярджэнне цалкам ілжывыя: інфармацыя з некалькіх крыніц або меркаванні некалькіх экспертаў у канкрэтнай галіне супярэчаць яму.
- Прычынна-следчыя сувязі і сувязі відавочна не існуюць, як сцвярджаецца.
- Пры цытаванні істотныя часткі апускаюцца, пераставляюцца, змяняюцца або няправільна перакладаюцца з замежнай мовы, у выніку чаго сэнс сказанага прынцыпова змяняецца.
- Падзея адбылася ў істотных аспектах інакш, чым заяўлена.
Публікацыю на БЕЛТА цалкам можна інтэрпрэтаваць як інфармацыйную падтрымку партыі “Канфедэрацыя” і Славаміра Ментцэна, калі ўлічваць наступныя прыкметы:
1. Кантрасная падача: ачарненне адных, узвышэнне іншых
- “Грамадзянская кааліцыя” і Тшаскоўскі прадстаўлены выключна ў негатыўным ключы: правалы, даўгі, падманутыя чаканні, інфляцыя, банкруцтвы, “мілітарызацыя, якая вядзе ў даўгавую яму”.
- Ментцэн і “Канфедэрацыя” — у станоўчым: растучая падтрымка, моладзевая аўдыторыя, прарыў у апытаннях, «альтэрнатыва ўсталяванай сістэме».
Гэта характэрная рытарычная тэхніка прапаганды — стварэнне месіі праз абвастрэнне крызісу.
2. Адсутнасць крытыкі ў адрас “Канфедэрацыі”
- У матэрыяле няма ўзгадвання пра скандальныя выказванні Ментцэна, яго ультраправыя, нацыяналістычныя або антысеміцкія заявы.
- Не згадваюцца ўнутраныя супярэчнасці партыі або яе сумніўны парадак дня (напрыклад, рэзкае скарачэнне падаткаў пры адсутнасці прапаноў аб кампенсаторных механізмах).
3. Выкарыстанне наратыву “сістэма прагніла — патрэбен хтосьці новы”
- Гэта рыторыка выгадная як “Канфедэрацыі”, так і медыя, якія імкнуцца падарваць давер да праеўрапейскіх, празаходніх эліт (у дадзеным выпадку — Грамадзянскай кааліцыі і Туску).
- Ментцэн падаецца як “чалавек з народа”, “свежая кроў”, які ідзе супраць “ліберальнага істэблішмента” — адзін з самых распаўсюджаных вобразаў у палітычнай прапагандзе.
4. Кантэкст: БЕЛТА — дзяржаўнае агенцтва
- БЕЛТА — дзяржаўнае інфармагенцтва Беларусі, арыентаванае на падтрымку пазіцый уладаў.
- Улічваючы канфрантацыю Мінска з Польшчай (асабліва пасля 2020 года), прасоўванне правых або антыліберальных сіл у Польшчы можа быць часткай інфармацыйнай стратэгіі, накіраванай на дэстабілізацыю, аслабленне ЕС і НАТА знутры.
Вывад
Матэрыял можна расцэньваць як падтрымліваючы Славаміра Ментцэна і “Канфедэрацыю” — праз станоўчую падачу іх вобраза, рэзкую крытыку апанентаў, і замоўчванне праблем самой “Канфедэрацыі”. Гэта не прамая агітацыя, а інфармацыйная легітымізацыя і прасоўванне — тыповая тэхніка “мяккай” прапаганды.
Аналіз інтэрв’ю Кшыштафа Талвінскага
Інтэрв’ю польскага палітыка Кшыштафа Талвінскага, запісанае ў Мінску і трансляванае на беларускім YouTube-канале, насычана дэзінфармацыйнымі і канспіралагічнымі наратывамі, накіраванымі супраць польскай дзяржавы, яе дэмакратычных інстытутаў і заходніх саюзнікаў. Асноўныя характарыстыкі:
1. Канспіралагічны фундамент
- Паўсюдныя згадкі пра “кантроль спецслужбаў”, “куплю кандыдатаў”, “прадажныя эліты”, “змовы”.
2. Агрэсіўны антыамерыканізм і антысемітызм
- ЗША абвінавачваюцца ў прамым кіраванні выбарамі ў Польшчы.
- Прысутнічае рыторыка пра “яўрэйскую змову”, умяшанне Ізраіля, намёкі на “усходні Ізраіль” у Польшчы і Украіне.
3. Падрыў легітымнасці выбараў
- Заявы пра тое, што “выбары ўжо вырашаны”, “палякам нічога не вырашаць” падрываюць давер да выбарчага працэсу і дэмакратычнага прадстаўніцтва.
4. Рыторыка грамадзянскай вайны і мілітарызацыя
- Інтэрв’ю змяшчае апакаліптычныя прагнозы пра будучы канфлікт паміж палякамі і ўкраінцамі ў Польшчы.
- Ідэя ўнутранай мабілізацыі супраць украінскіх бежанцаў і вайскоўцаў патэнцыйна ўзмацняе ксенафобскія настроі.
5. Сістэмны антыэлітарызм
- СМІ, парламент, суды і ўрад апісаны як “здраднікі” або марыянеткі.
- Талвінскі пазіцыянуе сябе як адзінага незалежнага кандыдата, па-за сістэмай, па-за кантролем, “непадкупнага” — архетып палітыка-месіі.
Вывад
Інтэрв’ю ўяўляе сабой магутны інструмент дэзінфармацыі з яўным антыдэмакратычным і антызаходнім вектарам, які апелюе да эмоцый, страху і месіянскай альтэрнатывы. Яго мэта — разбурэнне грамадскага даверу, падрыў стабільнасці, стварэнне альтэрнатыўнай легітымнасці для актораў тыпу “Фронту” або “Канфедэрацыі”.
Параўнальны тэматычны і наратыўны аналіз
| Параметр | Публікацыя БЕЛТА | Інтэрв’ю Талвінскага |
|---|---|---|
| Асноўны герой | Славамір Ментцэн | Кшыштаф Талвінскі (партыя “Фронт”) |
| Антаганіст | Грамадзянская кааліцыя, Тшаскоўскі, Туск | Польскія эліты, заходнія спецслужбы, украінцы, ЗША |
| Ключавы наратыў | “Польшча ў крызісе, толькі новая правая альтэрнатыва здольная выратаваць краіну” | “Польшча — марыянетка ЗША і Ізраіля, выбары кантралююцца звонку, толькі альтэрнатыўныя сілы (Фронт) незалежныя” |
| Мішэнь дэзінфармацыі | Урад Польшчы і НАТА | ЗША, Ізраіль, украінцы, польская дэмакратыя |
| Тэхнікі | Кантрасціраванне, скажэнне эканамічных дадзеных, замоўчванне радыкалізму “Канфедэрацыі” | Тэорыя змовы, антысемітызм, антыамерыканізм, дэгуманізацыя, эмацыйная правакацыя |
| Падыход да “Захаду” | Скрытая крытыка | Агрэсіўная канфрантацыя |
Выяўленыя дэзінфармацыйныя наратывы
Антыамерыканізм
- “Выбары ў Польшчы кантралююцца амерыканскімі інтарэсамі”;
- “Кандыдаты зацвярджаюцца спецслужбамі ЗША”;
- Тэхнікі: скажэнне фактаў, падмена паняццяў, эмацыйная правакацыя;
- Узровень дакладнасці ацэнкі: 85/100.
Антысемітызм
- “Пасол ЗША прадстаўляе інтарэсы Ізраіля і лобі Нетаньяху”;
- “Антысемітызм у Польшчы спецыяльна правакуецца партыямі, каб дыскрэдытаваць палякаў”;
- Тэхнікі: дэгуманізацыя, ілжывыя высновы;
- Узровень дакладнасці ацэнкі: 75/100.
Дэгуманізацыя палітычных апанентаў
- “Палітычныя бандыты”, “лакеі Захаду”;
- Тэхнікі: эмацыйная афарбоўка, рытарычныя пытанні;
- Узровень дакладнасці ацэнкі: 80/100.
Антыэлітарнасць
- “Мэйнстрымавыя СМІ — частка сістэмы падаўлення, якая прыкрывае здраднікаў”;
- Тэхнікі: падмена паняццяў, эмацыйная правакацыя;
- Узровень дакладнасці ацэнкі: 70/100.
Глабальная змова
- “У Польшчы немагчыма прабіцца ў палітыку, не будучы кантраляваным знешнімі сіламі”;
- “Палітычныя працэсы — спектакль”;
- Тэхнікі: ілжывыя высновы, скажэнне фактаў;
- Узровень дакладнасці ацэнкі: 75/100.
Заключэнне
Абедзве крыніцы — публікацыя БЕЛТА і інтэрв’ю Кшыштафа Талвінскага — фарміруюць узаемадапаўняльную сістэму дэзінфармацыйных наратываў, накіраваных на:
- дэлегітымацыю польскіх уладаў і дэмакратычных працэсаў;
- фарміраванне антызаходняга і антыўкраінскага ўспрымання;
- прасоўванне ультраправай альтэрнатывы ў вобразе “народнага палітыка” па-за сістэмай.
