18 красавіка 2025 на YouTube-канале CTVBY, які належыць беларускаму медыя з дзяржаўнай формай уласнасці, была размешчана аўтарская перадача беларускага філосафа, прапагандыста Аляксея Дзерманта «Сэнсы», якая была прысвечана разбору перадвыбарнай сітуацыі ў Польшчы.
У прыватнасці ў перадачы было заяўлена:
Увогуле варта адзначыць, што ўзровень абмеркавання быў ну проста ніжэй плінтуса. Такое адчуванне, што польскі істэблішмент жыве ў паралельнай рэальнасці. У яго няма нічога, акрамя ЕС і ЗША. Шматпалярнасць, калектыўны ўсход, ШОС-БРІКС і іншыя элементы новай міжнароднай рэальнасці наогул не абмяркоўваюцца. Пытанні шматвектарнасці, нармалізацыі адносін з усходнімі суседзямі не стаяць нават на парадку дня. Незалежнасць і суверэнітэт Польшчы з’яўляюцца толькі лозунгамі. Але няма разумення, як іх забяспечыць. Уся міжнародная палітыка Варшавы круціцца вакол ілюзіі еўраатлантызму. А гэта значыць, што Польшча на ўсіх парах рухаецца да крызісу сваёй дзяржаўнасці.
Наш вердыкт на падставе праведзеных аналізаў:
Вердыкт: Няправільны
Прычыны:
- Тэзіс ці сцвярджэнне цалкам памылковыя: інфармацыя з некалькіх крыніц або меркаванні некалькіх экспертаў у канкрэтнай галіне супярэчаць яму.
- Прычынна-выніковыя сувязі і сувязі відавочна не існуюць, як сцвярджаецца.
- Пры цытаванні істотныя часткі прапускаюцца, пераставляюцца, змяняюцца або няправільна перакладаюцца з замежнай мовы, у выніку чаго сэнс сказанага прынцыпова змяняецца.
- Падзея адбылася ў істотных аспектах інакш, чым заяўлена.
Поўнае відэа:
FIMI-аналіз (Foreign Information Manipulation and Interference)
| Кампанент | Праява |
|---|---|
| Актор | Аляксей Дзермант — прапагандыст, звязаны з дзяржаўнымі СМІ і аналітычнымі структурамі Беларусі |
| Тып FIMI | Дэманізацыя, дэлегітымізацыя інстытутаў, скажэнне фактаў, дыскрэдытацыя кандыдатаў |
| Мэта | Падарваць давер да польскай дэмакратыі, умацаваць антызаходнюю павестку |
| Тэхнікі | Decontextualisation, Cherry-picking, Framing, Strategic omission, Delegitimisation |
| Аўдыторыя | Беларусь, рускамоўныя ў ЕС, унутраная апазіцыя да ЕС |
Ключавыя наратывы і дэзінфармацыйныя прыёмы
1. Дэлегітымізацыя выбарчага працэсу
Перадача прадстаўляе дэмакратычныя выбары ў Польшчы як хаатычныя і фіктыўныя. Сцвярджаецца, што дэбаты былі “ганьбай”, а адсутнасць Тшаскоўскага інтэрпрэтуецца як баязлівасць. Гэта накіравана на падрыў даверу да дэмакратычных інстытутаў і ўнушэнне ідэі, што выбары — толькі спектакль.
2. Дыскрэдытацыя Тшаскоўскага
Тшаскоўскі абвінавачваецца ў адсутнасці ідэй, фанабэрыстасці і антыпольскай пазіцыі. Апытанні інтэрпрэтуюцца ў выгадным ключы, ігнаруючы іншыя дадзеныя, якія паказваюць яго ўстойлівую падтрымку. Удзел у праеўрапейскіх мерапрыемствах прадстаўляецца як здрада нацыянальным інтарэсам.
3. Гераізацыя Навроцкага і Менцэна
Радыкальныя заявы Навроцкага і Менцэна падаюцца як разумныя і адказныя, у той час як альтэрнатыўныя пазіцыі прадстаўляюцца як падпарадкаваныя Захаду. Гэта стварае скажонае ўспрыманне палітычнага спектра і ўзмацняе палярызацыю.
4. Нармалізацыя прарасійскага дыскурсу
Польшча прадстаўляецца як марыянетка ЗША і ЕС, а “усходні вектар” — выратаваннем. Сцвярджаецца, што краіна рухаецца да крызісу дзяржаўнасці, нягледзячы на адсутнасць фактычных падстаў для такіх заяў.
Фактчэкінг: ключавыя тэзісы
| Сцвярджэнне | Статус | Каментар |
|---|---|---|
| Падтрымка Тшаскоўскага ўпала на 4,8% | 🟡 Часткова | Толькі па адным апытанні; іншыя паказваюць устойлівасць або рост падтрымкі. |
| Навроцкі набраў +5,4% | 🟡 Часткова | Удакладняць трэба па крыніцах — толькі адно апытанне паведамляе аб такім прыросце. |
| “Пустая кафедра” — сімвал крызісу | ❌ Маніпуляцыя | Інтэрпрэтацыя факта ў прапагандысцкім ключы. |
| Польшча на мяжы краху дзяржаўнасці | ❌ Хлусня | Няма падстаў, інстытуты функцыянуюць стабільна. |
| ЕС і ЗША — адзіныя арыенціры польскай палітыкі | ❌ Скажэнне | Польшча вядзе таксама палітыку рэгіянальнага супрацоўніцтва (V4, Украіна і г.д.). |
Перадача Аляксея Дзерманта ўяўляе сабой прыклад высокатаксічнага FIMI-кантэнту, накіраванага на падрыў даверу да дэмакратычных інстытутаў Польшчы, скажэнне фактаў аб выбарах і кандыдатах, дыскрэдытацыю ЕС і польскага еўраатлантычнага выбару, а таксама прасоўванне прарасійскай павесткі праз крытыку еўраатлантызму. Выкарыстоўваемыя метады інфармацыйнага ўздзеяння спрыяюць узмацненню палітычнай палярызацыі і падрыву стабільнасці ў рэгіёне.
Цяпер выканаем аналіз дэзінфармацыйных наратываў і семантычны аналіз:
У відэа прысутнічае скажэнне фактаў аб дэбатах, дзе акцэнтуецца ўвага на адсутнасці ключавога кандыдата, што стварае ілжывае ўражанне аб яго баязлівасці ці фанабэрыстасці.
падмена паняццяў
Кантэнт стварае падзел паміж кандыдатамі, падкрэсліваючы іх супярэчнасці і рознагалоссі, што можа ўзмацніць палярызацыю сярод выбаршчыкаў.
Выкарыстанне алармісцкай мовы і эмацыйна афарбаваных сцвярджэнняў аб бяспецы, што можа выклікаць страх і няўпэўненасць у гледачоў.
Кантэнт змяшчае заўважныя скажэнні фактаў і маніпуляцыі, што можа паўплываць на ўспрыманне гледачоў аб палітычнай сітуацыі ў Польшчы.
бяспека і ваенная палітыка
польскія выбары 2025
знешняя палітыка Польшчы
негатыўны
незадаволенасць
расчараванне
