Фактчэк: Ці казаў Орбан, што Украіна «працягвае вайну ў абмен на сяброўства ў ЕЗ»?

15 сакавіка 2025 года на беларускім дзяржаўным YouTube-канале CTVBY быў апублікаваны сюжэт, у якім сцвярджаецца:

Як заявіў венгерскі прэм’ер Орбан, Брусель абяцае Украіне паскоранае ўступленне ў Еўрапейскі саюз у абмен на працяг вайны з Расіяй, што не выклікае энтузіязму ўнутры аб’яднання. Па яго словах, гэта канчаткова разбурыць саюз, бо паспешлівае ўступленне нанясе непапраўную шкоду эканоміцы, сацыяльнай сферы і бяспецы, не кажучы ўжо пра нацыянальную абарону. Але еўрачыноўнікаў не хвалюе дабрабыт уласных грамадзян, клапоцяцца яны толькі аб уласных амбіцыях.

Наш вердыкт на падставе праведзеных аналізаў:

Contents

1. Вердыкт: Няправільны
2. Храналогія падзей і распаўсюджвання
3. 📆 14 сакавіка 2025 года — інтэрв’ю Орбана на радыё Kossuth (Венгрыя)
4. 📆 14 сакавіка 2025 года — з’яўленне дэзінфармацыі ў расійскіх медыя
5. 📆 15 сакавіка 2025 года — удзел Орбана ў мітынгу з нагоды нацыянальнага свята
6. 📆 15 сакавіка 2025 года — руская рэдакцыя Euronews
7. 📆 15 сакавіка 2025 года — сюжэт на беларускім дзяржканале

Вердыкт: Няправільны

Прычыны:

• Тэзіс або сцвярджэнне цалкам ілжывыя: інфармацыя з некалькіх крыніц або меркаванні некалькіх экспертаў у канкрэтнай галіне супярэчаць яму.
• Прычынна-выніковыя сувязі і сувязі яўна не існуюць, як сцвярджаецца.
• Пры цытаванні істотныя часткі апускаюцца, пераставляюцца, змяняюцца або няправільна перакладаюцца з замежнай мовы, у выніку чаго сэнс сказанага прынцыпова змяняецца.
• Падзея адбылася ў істотных аспектах інакш, чым заяўлена.

Рэйтынгавая шкала праверкі

Поўнасцю відэа:

Храналогія падзей і распаўсюджвання

📆 14 сакавіка 2025 года — інтэрв’ю Орбана на радыё Kossuth (Венгрыя)

Прэм’ер-міністр Венгрыі Віктар Орбан даў інтэрв’ю дзяржаўнай радыёстанцыі Kossuth, якое было шырока асветлена ў венгерскіх СМІ:

• Index.hu: спасылка
• HVG.hu: спасылка
• Hirado.hu: спасылка
• Magyar Nemzet: спасылка

🔹 У гэтым інтэрв’ю Орбан:

• крытыкаваў паскоранае абмеркаванне членства Украіны ў ЕС;
• называў украінскую эканоміку «няўстойлівай»;
• не згадваў «вайну ў абмен на членства»;
• не казаў пра «каланізацыю».

📆 14 сакавіка 2025 года — з’яўленне дэзінфармацыі ў расійскіх медыя

Расійскія СМІ, уключаючы ТАСС (спасылка) і Sputnik (спасылка), публікуюць выказванні Орбана ў такім выглядзе:

«Еўрапейскія лідары вырашылі, што Украіна павінна працягваць ваенныя дзеянні ў абмен на паскоранае членства ў ЕС.»

🔸 Паказваецца ў якасці крыніцы — інтэрв’ю на радыё Kossuth, аднак:

• У арыгінальным інтэрв’ю такой фразы няма;
• Ні адно з венгерскіх СМІ яе не прыводзіць.

📌 Гэта прыклад ілжывай атрыбуцыі: расійскія медыя прыпісалі Орбану словы, якіх ён не вымаўляў.

📆 15 сакавіка 2025 года — удзел Орбана ў мітынгу з нагоды нацыянальнага свята

📍 У горадзе Шалготар’ян Орбан выступіў з прамовай, прысвечанай гадавіне венгерскай рэвалюцыі 1848–49 гг.

• У сваёй прамове ён заявіў:

«Імперыя не хоча дапамагчы Украіне, яна хоча яе каланізаваць. А інструмент каланізацыі — гэта вайна.»
«Яны кажуць, што Еўропа — гэта будучыня, а мы кажам, што будучыня — гэта Венгрыя.»

🔗 Крыніца: Index.hu, публікацыя ад 15 сакавіка

📌 Гэта першае рэальнае згадванне «каланізацыі» і «вайны як інструмента», але яно прагучала праз суткі пасля дэзінфармацыі ў расійскіх СМІ.

📆 15 сакавіка 2025 года — руская рэдакцыя Euronews

Публікацыя з загалоўкам:

«Орбан: Брусель абяцае Украіне паскоранае ўступленне ў ЕС у абмен на працяг вайны»

🔹 Матэрыял паўтарае расійскую інтэрпрэтацыю:

• сцвярджаецца, што Украіна працягвае баявыя дзеянні «ў абмен на членства»;
• няма спасылкі на інтэрв’ю, няма прамой цытаты;
• падача супадае з дэзінфармацыйным наратывам.

📆 15 сакавіка 2025 года — сюжэт на беларускім дзяржканале

На беларускім дзяржаўным YouTube-канале выходзіць відэа з аналагічнымі тэзісамі:

• Украіна «працягвае вайну ў абмен на ЕС»;
• «развал ЕС»;
• «амбіцыі еўрачыноўнікаў».

📌 Беларускі сюжэт базіруецца на расійскіх крыніцах, а не на венгерскіх першакрыніцах.

• Цытата аб «вайне ў абмен на членства» упершыню з’яўляецца ў расійскіх СМІ да таго, як Орбан публічна выкарыстоўвае рыторыку, падобную па тоне.
• Інтэрв’ю ад 14 сакавіка, на якое спасылаюцца прапагандысты, не змяшчае гэтых сцвярджэнняў.
• Толькі 15 сакавіка ў публічнай прамове Орбан кажа пра «каланізацыю», але не згадвае абмен вайны на членства.
• Расійскія і саюзныя медыя — уключаючы рускую рэдакцыю Euronews і беларускія дзяржканалы — распаўсюджваюць дэзінфармацыю, падмацоўваючы яе ілжывай спасылкай на венгерскае інтэрв’ю.

Цяпер выканаем аналіз дэзінфармацыйных наратываў і семантычны аналіз:

Семантычны аналіз: