НДА як ворагі? Фактчэкінг сюжэту аб "дэстабілізацыі" Польшчы і Венгрыі

3 красавіка 2025 года на YouTube-канале NEWS.BY быў апублікаваны матэрыял “Еўрасаюз рыхтуе каляровую рэвалюцыю ў Венгрыі і Польшчы”. У ім гаварылася:

Еўрасаюз рыхтуе каляровую рэвалюцыю Венгрыі і Польшчы на дэстабілізацыю сітуацыі. Бруссель выдзеліў 80 мільёнаў еўра. Аб гэтым паведаміў дэпутат Еўрапарламента ад партыі «Права і справядлівасць» Дамінік Тарчынскі. Спасылаецца ён на даклад венгерскага акадэмічнага цэнтра MCC Brussels і расследаванне італьянскага журналіста Томаса Фазі. З якіх вынікае, што грошы з фондаў ЕС ідуць на фінансаванне апазіцыйных рухаў, НКА і медыя, каб расхістаць уладу ў Варшаве і Будапешце. Тарчынскі дадае, а ўсё гэта з-за таго, што гэтыя дзве краіны асмеліліся кінуць выклік брусельскай эліце. Ён прывёў у прыклад замарозку выплат Польшчы і Венгрыі як частку ціску. А цяпер, маўляў, Бруссель перайшоў да больш вытанчаных метадаў і назваў гэта гібрыднай вайной супраць нацыянальных інтарэсаў.

Наш вердыкт на падставе праведзеных аналізаў:

Вердыкт: Няправільны

Прычыны:

• Тэзіс ці сцвярджэнне цалкам памылковыя: інфармацыя з некалькіх крыніц або меркаванні некалькіх экспертаў у канкрэтнай галіне супярэчаць яму.
• Прычынна-выніковыя сувязі і сувязі відавочна не існуюць, як сцвярджаецца.
• Пры цытаванні істотныя часткі прапускаюцца, пераставляюцца, змяняюцца або няправільна перакладаюцца з замежнай мовы, у выніку чаго сэнс сказанага прынцыпова змяняецца.
• Падзея адбылася ў істотных аспектах інакш, чым заяўлена.

Рэйтынгавая шкала праверкі

Поўнае відэа:

FIMI-аналіз: прыкметы Foreign Information Manipulation and Interference

Фактчэкінг ключавых сцвярджэнняў
1. “ЕС выдзеліў 80 млн еўра на каляровую рэвалюцыю ў Польшчы і Венгрыі”

• ❌ Фактчэкінг:

  • Няма афіцыйных дадзеных, якія пацвярджаюць існаванне мэтавага фінансавання “на расхістванне сітуацыі” ці “каляровую рэвалюцыю”.

  • Сродкі ЕС выдзяляюцца на развіццё грамадзянскай супольнасці, медыя і асветы, асабліва ў рамках праграм падтрымкі дэмакратыі і правоў чалавека, у тым ліку ўнутры саміх краін-членаў ЕС.

• 🔍 Крыніца:

  • Дамінік Тарчынскі сапраўды рабіў рэзкія заявы, спасылаючыся на інтэрпрэтацыі венгерскага цэнтра MCC Brussels і калумніста Томаса Фазі. Аднак:

    • MCC Brussels — неафіцыйны аналітычны цэнтр з палітызаванай рэпутацыяй (звязаны з кіруючай партыяй Fidesz).

    • Томас Фазі — публіцыст, якога часта абвінавачваюць у прасоўванні канспіралагічных тэорый.

2. “Бруссель выкарыстоўвае НКА і медыя для дэстабілізацыі”

• ❌ Маніпуляцыя:

  • Падтрымка НКА, незалежных медыя і праектаў ЕС — гэта стандартная практыка, якая дзейнічае ва ўсіх краінах ЕС, у тым ліку і ў Польшчы і Венгрыі.

  • Няма доказаў, што фінансаванне звязана з падрыхтоўкай пратэстаў ці спробай змены ўлады.

• 📌 FIMI-тэхніка:

  • Disinformation via framing — любое фінансаванне інтэрпрэтуецца як падрыўны элемент.

  • Use of pseudo-experts — спасылкі на Фазі і MCC Brussels без праверкі метадалогіі.

3. “Гэта гібрыдная вайна ЕС супраць нацыянальных дзяржаў”

• ❌ Канспіралогія:

  • «Гібрыдная вайна» тут выкарыстоўваецца як эмацыйны і прапагандысцкі ярлык.

  • Падобныя заявы шырока выкарыстоўваюцца у антызаходняй рыторыцы Расіі і Беларусі — напрыклад, у дачыненні да Украіны, Грузіі, Малдовы.

• 📌 FIMI-тэхніка:

  • Mirror Blaming — ЕС абвінавачваецца ў тых жа дзеяннях, у якіх часцей упікаюць аўтарытарныя рэжымы (умяшанне, маніпуляцыі, падрыў суверэнітэту).

Параўнанне з тыповай FIMI-падачай

Цяпер выканаем аналіз дэзінфармацыйных наратываў і семантычны аналіз: