У перыяд з чэрвеня па жнівень 2025 года ў інфармацыйнай прасторы Беларусі была праведзена маштабная інфармацыйная кампанія, накіраваная на дыскрэдытацыю прадстаявых парламенцкіх выбараў у Малдове і падтрымку прарасійскага палітыка Ігара Дадона. Аналіз публікацый беларускіх дзяржаўных YouTube-каналаў выявіў прыкметы мэтанакіраванага Foreign Information Manipulation and Interference (FIMI).
На падставе аналізу 54 YouTube-матэрыялаў беларускіх дзяржаўных медыя выяўлены наступныя ключавыя паттэрны інфармацыйнай маніпуляцыі:
- Сістэматычнае прасоўванне прарасійскай парадкі дня
Ігар Дадон згадваецца ў 37% усіх матэрыялаў (20 з 54). Стварэнне вобраза “легітымнага лідара” праз візіт да Лукашэнкі. Пазіцыяніраванне як “альтэрнатыва” дзеючай уладзе - Дэлегітымізацыя дэмакратычных інстытутаў
Прамыя заявы аб “фальсіфікацыях” на выбарах. Аспрэчванне вынікаў галасавання. Падрыў давера да выбарчай сістэмы Малдовы. - Наратыў аб “знешнім умешанні”
Абвінавачванні ЕС у “дыктаце” і “умешанні”. Выкарыстанне прыніжальнай лексікі (“еўрапейскі цырк”, “гістэрыя НАТА”). Стварэнне вобраза Малдовы як “ахвяры” заходняга ўплыву - Эксплуатацыя энергетычнага крызісу
Узмацненне панікі вакол тарыфаў на электрычнасць. Звязванне эканамічных праблемаў з еўрапейскім выбарам.
Прапанаванне “альтэрнатыўных” рашэнняў праз супрацоўніцтва з Расіяй і Беларуссю. - Каардынаваная інфармацыйная кампанія
Канцэнтраваныя інфармацыйныя ўсплёскі
Найбольш інтэнсіўная інфармацыйная актыўнасць зафіксавана 12 і 13 ліпеня 2025 года, супаўшы з візітам Ігара Дадона ў Беларусь і яго сустрэчамі з Аляксандрам Лукашэнкам.
За два дні было апублікавана 20 матэрыялаў, прысвечаных гэтаму візіту.
Асноўныя наратывы і эмацыйная маніпуляцыя
Інфармацыйныя матэрыялы змяшчалі эмацыйна зараджаныя і маніпулятыўныя наратывы:
Падтрымка Дадона і крытыка еўраінтэграцыі Малдовы:
Беларусь гатова супрацоўнічаць з Малдовай і аднаўляць страчанае за апошнія гады
На жаль, так склалася, што мне вельмі складана пабываць у Малдове па прычыне той палітыкі, якую вы праводзіце зараз. Зразумела. Мы заўсёды гатовы да супрацоўніцтва з Малдовай. Але самае большае, што мяне ў жах нават прывяло, гэта размовы ў Малдове наконт быццам страты незалежнасці Малдовы і ўключэння ў склад суседняй дзяржавы. Катастрофа. Але я гэтаму не веру, таму што малдаване, жыхары Малдовы, асабліва ў Кішынёве людзі, не дурныя. І няма таго народа, які б самастойна пазбавіў сябе незалежнасці сам па сабе. Таму я гэта чую, але ў гэта не веру. Вы ад нас адарваны вайной, на жаль. Лагістыка ўскладнілася, але свет цесны. Няма безнадзейных сітуацый. Таму калі ў кіраўніцтва Малдовы, у народа Малдовы будзе жаданне вярнуцца да нашага супрацоўніцтва і прымножыць яго. Ігар Мікалаевіч, ведайце, што вы для нас там не чужы чалавек. Мы гатовы праз вас, калі вы згодзіцеся аказваць садзейнічанне, аднавіць усё тое, што было страчана за гэтыя гады. У верасні ў Малдове чарговыя парламенцкія выбары, у якіх за ўладу будуць змагацца і ўзначальваемыя Дадонам сацыялісты. Прэзідэнт Беларусі грамадзянаў гэтай краіны традыцыйна заклікаў да розумнага і мудрага выбару. Мой вам парад. Не рвіцеся вы ні ў якія саюзы. Ніхто вас нідзе не чакае. Вы бачылі, як любілі еўрапейцы, да прыкладу, Украіну. Як толькі Украіна транзітам праз Еўрапейскі саюз хацела пастаўляць збожжа ў мінулым годзе, яе пачалі блакіраваць. Вы што думаеце? Малдаванаў там чакаюць і што асаблівае будзе стаўленне. Так сама будзе з аграрнай прадукцыяй, віном і гэтак далей і таму падобнае. Слухай, калі ты быў прэзідэнтам, ты ўжо гэта праходзіў. Я помню, калі табе прыйшлося прарубваць акно зноў сюды, на Усход, Беларусь, Расію для таго, каб жыў народ Малдова.
«У Еўрасаюзе быць ці не быць – вось у чым пытанне»
І ў гэтую рабочую суботу Аляксандр Лукашэнка сустрэўся з Ігарам Дадонам, экс-главой Малдовы. Але палітыкаў, падобна, былых не бывае. Тым больш, што і палітычнае жыццё ў гэтай краіне бурліць. Калі ў пару прэзідэнцтва Дадона Малдова актыўна супрацоўнічала з краінамі постсавецкай прасторы ў цэлым і з Беларуссю ў прыватнасці, то з прыходам да ўлады прааўрапейскай Санду палітыка разгарнулася на 180 градусаў. Быць ці не быць у складзе Еўрасаюза – так цяпер стаіць пытанне. Праўда, Брусель відавочна не спяшаецца раскрываць перад Кішынёвам абдымкі, прыраўноўваючы працэс уступлення Малдовы ў ЕС да ўкраінскага, то бок павольней некуды. Былы прэзідэнт са сваімі прыхільнікамі гэтаму ўсячына супраціўляецца, выступаючы правадніком паміж Малдовай і сябрамі з Усходу.
Дыскрэдытацыя цяперашняй улады і інтэграцыйнага курсу:
Выбары ў Малдове пад пагрозай фальсіфікацыі!
Малдаўская апазіцыя ўзывае да міжнароднага супольнасці парламенцкія выбары, прызначаныя на 28 верасня пад пагрозай фальсіфікацыі. Лідар партыі Сэрца Малдовы звярнулася да акрэдытаваных дыпламатаў з заклікам увальна сачыць за ходам выбарчага працэсу, каб не дапусціць падлогу з боку пануючай партыі Дзеянні і Салідарнасць. У абнародаваным звароце апазіцыйны блок паведамляе аб магчымых правакацыях уладаў з удзелам паліцыі, ангажаваных журналістаў і палітычных каментатараў. Адзначу скончыць з палітычнай манаполіяй Санду маюць намер лідары апазіцыі, якія падалі ў ЦВК заяву аб рэгістрацыі адзінага патрыятычнага выбарчага блока ўва главе з былым прэзідэнтам Малдовы Ігарам Дадонам.
Эмацыйнае ўздзеянне:
Масавыя затрыманні і закрыццё СМІ ў Малдове
Абстаноўка ў Малдове накаляецца. Санду жадае сабраць зручны ёй урад, таму пераследуе ўсіх, хто выступае супраць далучэння краіны да Еўрасаюза. Праводзяцца масавыя затрыманні чыноўнікаў, закрываюцца непадкантрольныя ўладам СМІ. Эксперты адзначаюць, што Санду так моцна старанна, каб даказаць еўрадэпутатам сваю адданасць.
Перыядычнасць і эканамічныя маніпуляцыі
Беларускія каналы рэгулярна транслявалі матэрыялы, якія сцвярджалі аб рыхтуемых фальсіфікацыях на выбарах, звязваючы гэтыя сцвярджэнні з эканамічнымі праблемамі Малдовы, такімі як высокая кошт электраэнергіі, убыль насельніцтва і агульная эканамічная дэпрэсія («беднаў краіна»).
За 4 гады знешні дзярждолг Малдовы вырас больш чым на $2 млрд
Жыццё крэдыт аддаваць якому прыйдзецца нашчадкам. Знешні долг Малдовы вырас амаль на 2,5 мільярда долараў усяго за 4 гады. У гэтым дачыненні цяперашні урад краіны перавысіў усе папярэднія. Толькі ў чэрвені афіцыйны Кішынёў прыцягнуў максімальную суму знешніх пазыкаў 340 мільёнаў долараў. Усяго за час свайго праўлення партыя «Дзеянні і салідарнасць» вырасціла знешні долг на суму супастаўлімую з тым, што была назапашана за ўсе 30 гадоў незалежнасці Малдовы.
Падобныя паведамленні рэгулярна з’яўляліся:
- CTVBY: 24 чэрвеня, 12 і 27 ліпеня, 1 жніўня 2025.
- Тэлеканал ОНТ: 3 чэрвеня, 12 і 26 ліпеня 2025.
- NEWS.BY: 13 ліпеня 2025.
- СБТБ: 14 ліпеня 2025.
Прыкметы каардынаванасці
Публікацыі характарызаваліся высокай ступенню каардынацыі паміж некалькімі буйнымі беларускімі дзяржаўнымі каналамі, уключаючы CTVBY, Тэлеканал ОНТ, Інфармацыйную агенцыю БелТА і NEWS.BY. Сінхронны выхад падобных па змесце сюжэтаў у кароткія часавыя прамежкі ўказвае на цэнтралізаванае планаванне кампаніі.
Метады FIMI:
- Селектыўная падача фактаў – акцэнт на пратэстах супраць Санду, ігнараванне падтрымкі
- Эмацыйная маніпуляцыя – выкарыстанне крызіснай рыторыкі
- Ілжывая дыхатомія – прадстаўленне выбару паміж “Захадам” і “Усходам” як адзіных варыянтаў
- Ампліфікацыя – шматразовае паўтарэнне адных і тых жа наратываў праз розныя каналы
- Легітымізацыя праз аўтарытэт – выкарыстанне сустрэчы Лукашэнка-Дадон для стварэння вобраза “прызнанага лідара”
Ацэнка пагрозы FIMI
Мэтай дадзенай кампаніі з’яўляецца стварэнне ў вачах беларускай і малдаўскай аўдыторыі негатыўнага вобраза цяперашняй прозаходняй улады Малдовы, дэлегітымізацыя прадстаявых парламенцкіх выбараў і прасоўванне прарасійскага наратыву праз падтрымку фігуры ІгараДадона.
Карысная спасылка:
Information Integrity and Countering Foreign Information Manipulation & Interference (FIMI)
