Прапагандысцкая пастка: як рэальныя лічбы ператвараюцца ў інструмент маніпуляцыі

26 лютага 2025 года на YouTube-канале CTVBY было апублікавана відэа “Большасць літоўцаў не гатовыя абараняць сваю краіну – сацапытанне! #літва #армія #ната #апытанне #крызіс”. Відэа сабрала больш за 250 тысяч праглядаў.

Змест гэтага сюжэта:

Большасць літоўцаў не гатовыя абараняць сваю краіну. Пра гэта сведчаць дадзеныя апытання. У даследаванні прынялі ўдзел грамадзяне ва ўзросце ад 18 да 75 гадоў. І каля 90% з іх станоўча ацэньваюць сяброўства ў НАТА. Аднак узяць у рукі зброю і абараніць краіну гатовыя толькі 52%. Астатнія, відаць, спадзяюцца, што за іх заступяцца амерыканскія салдаты. Апытанне паказала, што літоўцы ў сваіх саюзніках упэўненыя амаль на 75%. Жыхары краіны таксама падтрымалі б адпраўку літоўскіх ваенных інструктараў ва Украіну для навучання салдат. Тым не менш, у выпадку пагрозы пачатку баявых дзеянняў, яны плануюць пакінуць Літву ў найкарацейшыя тэрміны.

Наш вердыкт на падставе праведзеных аналізаў:

Вердыкт: Няправільны

Прычыны:

• Пры цытаванні істотныя часткі прапускаюцца, пераставляюцца, змяняюцца або няправільна перакладаюцца з замежнай мовы, у выніку чаго сэнс сказанага прынцыпова змяняецца.
• Заява аб фота/відэа/дакуменце або даследаванні/статыстыцы з’яўляецца фальшывай. Напрыклад, таму што выявы паказваюць нешта іншае, чым заяўлена, або даследаванне/статыстыка былі няправільна растлумачаны.
• Падзея адбылася ў істотных аспектах інакш, чым заяўлена.

Рэйтынгавая шкала праверкі

Поўнасцю відэа:

Афіцыйны прэс-рэліз Міністэрства абароны Літоўскай Рэспублікі ад 23 лютага 2025, у якім распавядаецца аб апытанні грамадскай думкі праведзенага Spinter tyrimų у снежні 2024 года.

У відэа CTVBY сцвярджаецца, што “толькі 52% гатовыя ўзяць у рукі зброю”. Аднак гэта некарэктная падача інфармацыі, паколькі гэтыя 52% уяўляюць сабой большасць сярод дарослага насельніцтва, якое патэнцыйна можа ўдзельнічаць у абароне. Дадаткова, 61% заявілі аб гатоўнасці да ненасільніцкага супраціву. Гэта кажа аб высокай грамадзянскай адказнасці і не азначае адмову ад абароны краіны.

Далей, аўтары відэа робяць сумнеўнае меркаванне: “астатнія, відаць, спадзяюцца, што за іх заступяцца амерыканскія салдаты”. Аднак само апытанне не змяшчае такіх фармулёвак. Дадзеныя паказваюць, што 75% літоўцаў упэўненыя ў падтрымцы саюзнікаў па НАТА, але гэта не азначае, што яны перакладаюць усю адказнасць за абарону краіны на іншыя дзяржавы.

Яшчэ адно сцвярджэнне з відэа: “у выпадку пагрозы пачатку баявых дзеянняў, яны плануюць пакінуць Літву ў найкарацейшыя тэрміны”. Аднак такіх дадзеных у апытанні няма. Гэты выраз стварае фальшывае ўражанне аб паніцы сярод насельніцтва, хоць апытанне паказвае высокую ступень усведамлення пагроз.

Важна адзначыць, што жыхары Літвы добра разумеюць рызыкі гібрыдных і інфармацыйных атак. Як гаворыцца ў справаздачы Міністэрства абароны:

“The people of Lithuania are well aware of and have a realistic view about the challenges posed by hybrid, cyber and information threats.”

Лічбы пацвярджаюць гэта: 76% лічаць, што Расія вядзе супраць Літвы гібрыдныя атакі, 78% упэўненыя, што Расія свядома маніпулюе інфармацыяй, а 71% заяўляюць, што ўмеюць распазнаваць дэзінфармацыю. Палова насельніцтва ўпэўнена, што справіцца з інцыдэнтамі ў сферы кібербяспекі, а 56% правяраюць бяспеку вэб-сайтаў перад уводам персанальных дадзеных.

Такім чынам, арыгінальныя дадзеныя даследавання былі выкарыстаны ў відэа з мэтай стварэння наратыву аб слабасці Літвы, што з’яўляецца распаўсюджанай тактыкай дэзінфармацыі. Рэальныя лічбы сведчаць аб высокай ступені дасведчанасці грамадзян, даверы да саюзнікаў і гатоўнасці да абароны, што прама супярэчыць прапагандысцкай трактоўцы.

Цяпер выканаем аналіз дэзінфармацыйных наратываў і семантычны аналіз: