Расправы, якіх не было: як беларускае ТБ складае рэпрэсіі ў Еўропе

6 красавіка 2025 года на YouTube-канале NEWS.BY было размешчана відэа з назвай: “Прысуд Ле Пэн і затрыманне Гуцул: дэмакратыя знішчае ўсе прынцыпы народаўладдзя. Поўная Еўропа”
У прыватнасці, яно змяшчала наступныя сцвярджэнні:

Не менш сумны лёс кіраўніка Гагаузіі Яўгеніі Гуцул. Малдаўскія ўлады, у якіх на носе парламенцкія выбары, відавочна вырашылі пазбавіцца ад усякага іншадумства. А калі атрымаецца, то і ад прарасійскай аўтаноміі. Малдаўскага палітыка затрымалі ў рамках справы аб незаконным фінансаванні выбарчай кампаніі падчас выбараў 2023 года. Майя Санду, дзеючы прэзідэнт Малдовы, набрала менш за 3% галасоў. Тое ж самае рэферэндум, тое, што яна выказала пра еўраінтэграцыю, таксама быў правалены ў Гагаузіі. Я думаю, што недзе адлюстроўваецца… Вядома, да гэтай гісторыі прыцягнута не так шмат увагі. Краіна маленькая, небагатая, ды яшчэ і пакорная, таму што ідзе ў ЕС. Дакладней, яе туды вядуць. Санду і кампанія за замежныя грошы літаральна ўзурпавалі ўладу. Ноччу з ёй прайгралі прэзідэнцкія выбары. І каб такое надалей не паўтарылася, вырашылі разабрацца з крохкай жанчынай. Але крыху пралічыліся. Пераканаўчую справу стварыць не ўдаецца, а тое, што адбываецца з Гуцул, зрабіла яе сімвалам малдаўскага супраціву.

Наш вердыкт на падставе праведзеных аналізаў:

Вердыкт: Няправільны

Прычыны:

• Тэзіс ці сцвярджэнне цалкам памылковыя: інфармацыя з некалькіх крыніц або меркаванні некалькіх экспертаў у канкрэтнай галіне супярэчаць яму.
• Прычынна-выніковыя сувязі і сувязі відавочна не існуюць, як сцвярджаецца.
• Пры цытаванні істотныя часткі прапускаюцца, пераставляюцца, змяняюцца або няправільна перакладаюцца з замежнай мовы, у выніку чаго сэнс сказанага прынцыпова змяняецца.
• Падзея адбылася ў істотных аспектах інакш, чым заяўлена.

Рэйтынгавая шкала праверкі

Поўнае відэа:

Ключавыя дэзінфармацыйныя наратывы
🇫🇷 Марын Ле Пэн як “ахвяра рэпрэсій”

“Яе асудзілі, таму што яна магла перамагчы”,
“Гэта не правасуддзе, а палітычны працэс.”

• FIMI-тэхніка: victimisation framing, discrediting judiciary, false cause

• Мэта: падарваць давер да судовай сістэмы Францыі, ператварыць законны захад у “палітычную расправу”.

• Фактчэкінг:

  • Ле Пэн не асуджана ў 2024-2025 гг.

  • Верагодна, ідзе падмена імя — у сакавіку 2024 года суд асудзіў Марын Тандэлье (або Наталі Луазо — магчыма блытаніна).

  • У дачыненні да Ле Пэн працягваецца старое расследаванне па фондах Еўрапарламента, але судовага прысуду няма.

🇲🇩 Яўгенія Гуцул — “вязень рэжыму”

“Зрабілі сімвалам супраціву”,
“Санду спрабуе знішчыць Гагаузію.”

• FIMI-тэхніка: emotional framing, delegitimising governance, ethnic victimisation

• Фактчэкінг:

  • Гуцул знаходзіцца пад следствам па справе аб фінансаванні і не асуджана.

  • Гагаузія — аўтаномія, але не суб’ект з правам знешняй палітыкі.

  • Параўнанне з Чаўшэску — яўная радыкалізацыя рыторыкі.

🇩🇪 AfD і “палітычныя пераследы”

“Вобыскі, спроба зрабіць “румынскі сцэнарый””,
“Фон дэр Ляен заклікае судзіць палітыкаў.”

• FIMI-тэхніка: selective amplification, false equivalence, moral inversion

• Фактчэкінг:

  • У AfD ідуць расследаванні па фактах шпіянажу і неўлічоных ахвяраванняў.

  • Дзеянні адбываюцца у рамках закону, пад наглядам судоў.

  • Вырваная цытата фон дэр Ляен — скажэнне, сказанае ў кантэксце супрацьдзеяння ўмяшанню ў выбары, а не “расправы”.

🇷🇴 Выпадкі Джорджэску і “экспарт румынскай мадэлі”

“ЕС ануляе выбары, калі не падабаюцца кандыдаты”

• FIMI-тэхніка: fabrication, fearmongering, conspiracy theory

• Фактчэкінг:

  • Няма публічных доказаў, што Джорджэску перамагаў.

  • Ніякія выбары не ануляваны Бруселем.

  • Падача паўтараецца з раней разабранага сюжэта (гл. вышэй), што ўзмацняе эфект кампаніі.

🇵🇱 Польшча: наступны кандыдат на “умяшанне”

“ЕС і румынскія спецслужбы рыхтуюць зачыстку кандыдатаў”,
“Польская дэмакратыя — гэта проста бітва куратараў”

• FIMI-тэхніка: anticipatory delegitimisation, mirror blaming, strategic forecasting

  Фактчэкінг:

  • Няма ніводнай афіцыйнай крыніцы, якая б пацвярджала кантакт спецслужбаў Польшчы і Румыніі па выбарах.

  • “Зачыстка” не мае доказнай базы.

  • Кандыдаты і працэдуры выбараў дзейнічаюць па польскім заканадаўстве.

Агульныя рысы FIMI-аперацыі

Цяпер выканаем аналіз дэзінфармацыйных наратываў і семантычны аналіз: