FIMI ці DIMI? Чаму заявы пра «дрэнны ЕС» — гэта не проста памылка

3 мая 2025 года выйшла перадача на YouTube-канале СБТВ з загалоўкам “Еўропа забурліла! Улады абкрадаюць еўрапейцаў на вачах” Госцем праекта «PRO Армію» на СБТВ быў Аляксандр Цішчанка, эксперт па нацыянальнай бяспецы, палкоўнік запасу, які заявіў наступнае:

Кожны пяты прыбалт жыве за рысай беднасці. Палова прыбалтаў жыве на ўзроўні сацыяльнага мінімуму. Гэта значыць не адкласці, у кіно не схадзіць, у кафэ нават не схадзіць, у рэстаран. Гэта значыць яны жывуць ад зарплаты да зарплаты. Гэта значыць па мінімуму. Вось гэта сацыяльны мінімум. Яны не бедствуюць, але і не маюць перспектыў. Самае страшнае, што палова сацыяльнага насельніцтва на ўзроўні сацыяльнага мінімуму знаходзіцца ў Польшчы. За рысай беднасці там, вядома, менш, там кожны 15 паляк, але сацыяльны мінімум 17 мільёнаў. Германія Парадокс, але там таксама сацыяльны мінімум чэрпаюць ледзь не палова немцаў. І так па ўсіх астатніх краінах можна прайсціся, і я скажу, што заявы сур’ёзныя, але магчымасць там праглядаецца з цяжкасцю. яны не прадумваюць нейкія там эканамічныя мадэлі, якія маглі б там прасунуць Еўропу, так? З пункту гледжання там бюджэтаў, якія маглі б там падняць узровень баегатоўнасці, аснашчанасці і гэтак далей. Вось. Яны ж пачынаюць… палезлі ў кубышку падаткаў. Увогуле, уся парадаксальнасць сітуацыі. Яны чэрпаюць чарпаком па дне, скрабуць па дне сацыяльных магчымасцяў іх краін. Таму пратэсты пачынаюцца настаўнікі, урачы, рабочыя і ўсе астатнія катэгорыі, якія з’яўляюцца падаткаплацельшчыкамі.

Наш вердыкт на падставе праведзеных аналізаў:

Вердыкт: Няправільны

Прычыны:

• Тэзіс або сцвярджэнне поўнасцю ілжывыя: інфармацыя з некалькіх крыніц або меркаванні некалькіх экспертаў у канкрэтнай галіне супярэчаць яму.
• Прычынна-выніковыя сувязі і сувязі відавочна не існуюць, як сцвярджаецца.
• Пры цытаванні істотныя часткі апускаюцца, пераставляюцца, змяняюцца або няправільна перакладаюцца з замежнай мовы, у выніку чаго сэнс сказанага прынцыпова змяняецца.
• Падзея адбылася ў істотных аспектах інакш, чым заяўлена.

Рэйтынгавая шкала праверкі

Поўнасцю відэа:

Праверка статыстычных сцвярджэнняў
1. «Кожны пяты прыбалт жыве за рысай беднасці»

• Латвія: Паводле дадзеных Eurostat, у 2024 годзе ўзровень рызыкі беднасці складаў 21,6%.

• Літва: У 2024 годзе ўзровень рызыкі беднасці склаў 21,5%.

• Эстонія: У 2023 годзе 20,2% насельніцтва знаходзіліся ў зоне рызыкі беднасці.

Вывад: Сцвярджэнне адпавядае афіцыйнай статыстыцы, але трэба параўноўваць узровень беднасці ў адносных значэннях зарплат у Балтыйскіх краінах і Рэспубліцы Беларусь.

2. «Палова прыбалтаў жыве на ўзроўні сацыяльнага мінімуму»

Тэрмін «сацыяльны мінімум» не мае ўніверсальнага вызначэння і можа вар’іравацца ў залежнасці ад краіны. Аднак сцвярджэнне аб тым, што 50% насельніцтва краін Балтыі жывуць на ўзроўні сацыяльнага мінімуму, не падцвярджаецца даступнымі дадзенымі.

Вывад: Сцвярджэнне не пацверджана афіцыйнай статыстыкай.

3.«Палова насельніцтва Польшчы жыве на ўзроўні сацыяльнага мінімуму»

Паводле дадзеных Eurostat, у 2022 годзе ўзровень рызыкі беднасці ў Польшчы складаў 11,8%. Дадзеных, якія пацвярджаюць сцвярджэнне аб 50% насельніцтва, якія жывуць на ўзроўні сацыяльнага мінімуму, не знойдзена.

Вывад: Сцвярджэнне не адпавядае афіцыйнай статыстыцы.

4. «У Германіі палова насельніцтва чэрпае па дне сацыяльнай сістэмы»

У 2024 годзе ўзровень рызыкі беднасці ў Германіі склаў 15,5%. Сцвярджэнне аб тым, што палова насельніцтва знаходзіцца ў вельмі цяжкім сацыяльным становішчы, не пацвярджаецца афіцыйнымі дадзенымі.

Вывад: Сцвярджэнне значна перабольшана і не адпавядае статыстыцы.

Аналіз па крытэрыях FIMI/DIMI
1. FIMI 1.1 — Эмацыйная лексіка і апеляцыя да пачуццяў

Выкарыстанне выразаў тыпу «чэрпаюць чарпаком па дне», «скрабуць па дне сацыяльных магчымасцяў» накіравана на выклік эмацыйнай рэакцыі ў аўдыторыі.

2. FIMI 2.2 — Абвінавачванні без доказаў

Сцвярджэнні аб маштабнай беднасці і сацыяльным нядобрабыце ў згаданых краінах не падмацаваны канкрэтнымі крыніцамі або статыстычнымі дадзенымі.

3. FIMI 3.1 — Адсутнасць дакладных крыніц

У тэксце адсутнічаюць спасылкі на афіцыйныя справаздачы, даследаванні або статыстыку, што зніжае яго дакладнасць.

4. DIMI — Унутранае інфармацыйнае ўмяшанне

Улічваючы, што выступленне транслявалася на беларускім тэлеканале, можна меркаваць, што яно накіравана на фарміраванне пэўнага ўспрымання эканамічнай сітуацыі ў краінах ЕС сярод унутранай аўдыторыі.

Правядзём аналіз дэзінфармацыйных наратываў і семантычны аналіз: