7 мая 2025 на YouTube-канале CTV выйшаў сюжэт: “ЕС не спыняе здзекавацца з мігрантаў”. Відэа сабрала больш за 600 тысяч праглядаў. У ім гаварылася:
Еўрасаюз не спыняе здзекі над мігрантамі ля нашай мяжы. Так, латвійскія памежнікі выкінулі цела бежанца на беларускую тэрыторыю. Яго выявілі сёння раніцай. На месцы здарэння працуе следча-аператыўная група. Абставіны смерці замежніка трагічныя. Мужчыну знайшлі ў канаве, прама ля памежнага загароджвання. Цела без абутку, дакументаў і тэлефона было прыціснута бервяном, а галава пагружана ў ваду. Зараз спецыялісты спрабуюць устанавіць нацыянальнасць загінулага.
Наш вердыкт на падставе праведзеных аналізаў:
Вердыкт: Няправільны
Прычыны:
- Тэзіс або сцвярджэнне поўнасцю ілжывыя: інфармацыя з некалькіх крыніц або меркаванні некалькіх экспертаў у канкрэтнай галіне супярэчаць яму.
- Прычынна-выніковыя сувязі і сувязі відавочна не існуюць, як сцвярджаецца.
- Пры цытаванні істотныя часткі апускаюцца, пераставляюцца, змяняюцца або няправільна перакладаюцца з замежнай мовы, у выніку чаго сэнс сказанага прынцыпова змяняецца.
- Падзея адбылася ў істотных аспектах інакш, чым заяўлена.
Поўнасцю відэа:
Верагодны актор: дзяржаўныя або проксі-медыя з Беларусі ці Расіі
Тып умяшання: DIMI з элементамі FIMI, накіраваны на:
-
дыскрэдытацыю краін ЕС (у прыватнасці — Латвіі);
-
распальванне антыеўрапейскіх настрояў унутры Беларусі;
-
легітымізацыю дзяржаўнай пазіцыі Мінска, які абвінавачвае ЕС у гуманітарных злачынствах.
2. Тактыкі інфармацыйнай маніпуляцыі
| Катэгорыя | Апісанне |
|---|---|
| Decontextualization | Не ўказваецца крыніца; інфармацыя можа быць вырвана з кантэксту або сфабрыкавана |
| Emotional exploitation | Акцэнт на жорсткасці, смерці, пакутах — для ўзбуджэння гневу і спачування |
| Unverified attribution | Абвінавачванне ў адрас «латвійскіх памежнікаў» без доказаў |
| Obfuscation | Адсутнасць дакладных дадзеных: няма часу, прозвішчаў, афіцыйных заяў |
| Narrative laundering | Паведамленне прадстаўлена як «навіна», але без прыкмет журналісцкага стандарту |
3. Кантэнтныя характарыстыкі (па EU FIMI typology)
| FIMI тып | Прыклады ў тэксце |
|---|---|
| False context | Прадстаўленне магчымай інсцэніроўкі як факта |
| Fabricated content | Згадванне пра «выкідванне цела» без пацвярджэнняў |
| Manipulated content | Загаловак («ЕС здзекуецца») і стылістыка ствараюць ілжывае ўражанне сістэматычнага гвалту |
| Imposter content (магчымы) | Калі гэта паднесена як «навіна» ад псеўда-СМІ |
4. Метанаратывы і структура
Ключавы наратыў:
-
«ЕС — амаральны, жорсткі, антыгуманны гулец», асабліва ў адносінах да мігрантаў.
-
Сюжэт перагукваецца з афіцыйнай беларускай рыторыкай, пачынаючы з міграцыйнага крызісу 2021 года.
Паднаратывы:
-
ЕС нібыта парушае правы чалавека і міжнароднае права.
-
Беларусь нібыта — гуманітарны бок, які фіксуе злачынствы «Захаду».
5. Катэгарызацыя: FIMI ці DIMI?
| Катэгорыя | Аргументы |
|---|---|
| DIMI | Створана для ўнутранай аўдыторыі Беларусі; накіравана на падтрымку дзяржнаратыва і мабілізацыю насельніцтва |
| FIMI | Патэнцыйнае распаўсюджванне за мяжу; можа быць перакладзена/распаўсюджана проксі-актарамі (RT, Sputnik) |
Тэкст адназначна падпадае пад DIMI, але пры распаўсюджванні праз транснацыянальныя проксі можа выконваць і FIMI-функцыі.
Вывад
| Крытэрый | Ацэнка |
|---|---|
| Тып умяшання | DIMI, з магчымым FIMI-працягам |
| Метады маніпуляцыі | Эмоцыі, ілжывы кантэкст, адсутнасць крыніц |
| Мэта | Падрыў даверу да ЕС, мабілізацыя падтрымкі Мінска |
| Фактчэкінг вынік | Адсутнасць пацвярджэнняў; верагоднасць інсцэніроўкі |
Правядзём аналіз дэзінфармацыйных наратываў і семантычны аналіз:
Сцвярджэнне пра тое, што латвійскія памежнікі ‘выкінулі цела бежанца’ на беларускую тэрыторыю, можа быць інтэрпрэтавана як маніпуляцыя, бо не прадстаўлены доказы ці кантэкст, які пацвярджае гэтае дзеянне.
адсутнасць правяраемых крыніц
Выкарыстанне трагічнай сітуацыі з целам бежанца для стварэння эмацыйнага водгуку ў гледачоў, што можа скажаць успрыманне падзей.
апеляцыя да эмоцый
Кантэнт змяшчае маніпулятыўныя элементы і эмацыйную эксплуатацыю, што можа скажаць успрыманне сітуацыі з мігрантамі.
мігранты
памежныя канфлікты
негатыўны
шок
гнеў
